ZROZUMIEĆ LAS

Zapraszamy do zapoznania się z informacjami dotyczącymi obecnych i planowanych zabiegów gospodarczych na terenie Nadleśnictwa Czarna Białostocka

Gospodarka leśna w lasach w tym również w Nadleśnictwie Czarna Białostocka prowadzona jest na podstawie Planu Urządzania Lasu (PUL). Dokument ten opracowany jest na 10 lat i podlega zatwierdzeniu przez Ministra Środowiska, który sprawuje nadzór nad lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. W dokumencie tym przedstawione są szczegółowe informacje dotyczące charakterystyki i stanu lasów na określonej powierzchni pogrupowanej na tzw. wydzielenia, czyli fragmenty lasu jednorodne pod względem ważnych gospodarczo cech np. siedliska, składu gatunkowego, wieku drzewostanu. W planie Urządzania Lasu zapisana jest w nim ilość drewna, jaka może być pozyskana w okresie obowiązywania Planu. Ilości tej nie można przekroczyć!

Drewno jest istotnym surowcem w gospodarce człowieka - często nawet nie dostrzega się jak wiele przedmiotów pochodzi z drewna, a jedną z jego najważniejszych zalet jest jego naturalność, przyjazność człowiekowi i odnawialność. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia trwałe dostawy surowca o bardzo dobrej, jakości, łącząc ją z ochroną rodzimej przyrody, nie uszczuplając jednocześnie zasobów.

Filozofię podejścia do lasu i gospodarki leśnej opartej na idei trwałości lasu już na przełomie XVIII wieku bardzo czytelnie przedstawił Ignacy Krasicki w „Panu Podstolim" cyt.:

„Jest to stary błąd, na tym utrzymanie lasu zasadzać, żeby żadnego drzewa nie tykać. Każda rzecz w przyrodzeniu ma swój kres, do którego przyszedłszy, trwa czas niejaki w doskonałym stanie, ten przebywszy, psuć się musi. Drzewo przestarzałe staje się niezdatnym i próżno miejsce zalega: trzeba go, więc w czasie doskonałej jego pory wycinać, ale w tym wycinaniu tak poczynać roztropnie, żeby aktualna korzyść dalszej nie przeszkadzała." Ignacy Krasicki


Każdy gatunek drzewa ma różny, określony wiek rębności. Jest to taki wiek, kiedy drzewo osiągnęło apogeum swojej dojrzałości, zakończyło swój przyrost, ale nie rozpoczęły się jeszcze istotne procesy destrukcyjne - obumieranie. Wiąże się to, z jakością drewna starych drzew, ale także z ich siłami witalnymi koniecznymi do wydania potomstwa. Poeta Ignacy Krasicki słusznie zauważa, że wszystko w przyrodzie ma swój kres. Dlatego też leśnicy w trosce o zachowanie trwałości i ciągłości lasu usuwają drzewostan w wieku dojrzałości celem udostępnienia miejsca młodemu pokoleniu lasu.

W zależności od gatunków drzew, jakie będą wprowadzane na określonej powierzchni, stosuje się różne sposoby zagospodarowania lasu, czyli tak zwane rębnie. Decyzja o doborze określonej rębni powinna uwzględniać stworzenie jak najkorzystniejszych warunków do odnowienia właściwych dla danego siedliska gatunków drzew i uzyskania pożądanej struktury (składu gatunkowego). Jeśli jest to teren, na którym z uwagi na warunki środowiskowe powinny rosnąć gatunki światłożądne, będące w przewadze w składzie gatunkowym drzewostanu, czyli takie, które potrzebują do wzrostu jak najwięcej światła np. sosna zwyczajna, wówczas stosujemy zręby zupełne. Na zrębie zupełnym usuwane są jednorazowo wszystkie drzewa. Jeśli przyszły drzewostan ma być wielkogatunkowy, a w składzie występują gatunki, które wymagają osłony bocznej np. dąb – wówczas stosujemy rębnie złożone (drzewostan jest usuwany i odnawiany na tzw. gniazdach w dwóch lub trzech etapach).

Po wycięciu określonej powierzchni lasu obowiązkiem leśnika jest jego przywrócenie (odnowienie).

Dla każdej takiej powierzchni bardzo szczegółowo projektuje się skład gatunkowy, dopasowany do warunków glebowych, wodnych, klimatycznych oraz konfiguracji terenu i otoczenia.

Do odnowienia lasu należy w pierwszej kolejności wykorzystywać istniejące już odnowienia naturalne drzew i krzewów - zgodnych z celami hodowli lasu, a także inicjować, utrwalać i rozwijać nowe odnowienia naturalne pożądanych gatunków. W sytuacji, gdy uzyskanie odnowienia naturalnego jest niemożliwe lub jest ono bardzo niskiej jakości, konieczne jest sztuczne odnowienie lasu. Ta druga metoda stwarza warunki sprzyjające mechanizacji prac leśnych i umożliwia wykorzystanie materiału sadzeniowego najlepszej jakości.




Gospodarka leśna obejmuje szereg różnorodnych działań dostosowanych indywidualnie do każdej jednorodnej powierzchni lasu. W zależności od faz rozwojowych drzewostanu, które można porównać do etapów w życiu człowieka, przeprowadza się odpowiednie zabiegi, mające na celu stworzenie jak najlepszych warunków do wzrostu drzew, a co za tym idzie ich zdrowotności i witalności. Począwszy od okresu "niemowlęcego" do "starości" wyróżniamy:

Pierwszy okres w życiu lasu, nazywamy uprawą (dzieciństwo). Zaczyna się ona od momentu posadzenia sadzonek lub skiełkowania rozsianych przez wiatr nasion i trwa do momentu zetknięcia się koron drzewek, czyli tzw. uzyskania zwarcia. Okres ten trwa różnie - uzależnione jest to od wielu czynników tj.: właściwości danego gatunku, zasobność gleby w wodę i składniki odżywcze, nasłonecznienie, ale zazwyczaj nie trwa on dłużej jak od 10 do 15 roku od założenia uprawy. W tym okresie ważna jest pielęgnacja gleby (wykaszanie) polegające na usuwaniu poprzez koszenie głuszących drzewka traw, paproci i innych roślin zielnych, jeżyn, malin. W późniejszym okresie ogranicza się rozwój innych gatunków drzewek hamujących wzrost docelowych gatunków poprzez wycinanie lub łamanie na określonej wysokości gatunków niepożądanych. Taki zabieg zwie się czyszczeniem wczesnym (CW).

W momencie zetknięcia się koron drzewek uprawa przechodzi w tzw. fazę młodnika (szkoła podstawowa), która trwa od 15 do 25 roku od założenia uprawy. W zabiegu tym usuwane są drzewka wadliwe np. rozwidlające się, z nadmiernie rozrastającymi się gałęziami, chore, – czyli takie, które ograniczają rozwój drzewek docelowych. Taki zabieg w młodniku nazywany jest czyszczeniem późnym (CP).

Z kolei drzewostan w wieku już 25-40 lat nosi nazwę drągowiny (szkoła średnia i studia). Jest to faza rozwojowa, w której procesy obumierania gałęzi (oczyszczania) są intensywne. Aktualnie na pierwszy plan wysuwa się przyrost na grubość i wysokość. Wówczas leśnik wybiera drzewa dorodne i stwarza im jak najlepsze warunki do rozwoju poprzez usuwanie z drzewostanu drzew przeszkadzających im we wzroście. Ten etap pielęgnacji nazywamy trzebieżą wczesną (TW).

Drzewostany w wieku 50-80 lat nazywane są drzewostanami dojrzewającymi (praca zawodowa), w których to prowadzimy zabiegi trzebieży późnej (TPP) polegającej na stopniowym usuwaniu drzew gorszej jakości oraz gatunków drzew, które osiągnęły już wiek dojrzałości, co sprowadza się do popierania drzew dorodnych.

We wszystkich ww. zabiegach, leśnik musi mieć na uwadze by nie dopuścić do nadmiernego rozrzedzenia lasu (nie dopuszczenie do przerwania zwarcia koron) na poziomie wszystkich faz rozwojowych. Należy dodać, że niezależnie od wieku drzewostanu prowadzone są cięcia sanitarne i przygodne polegające na usuwaniu z lasu wszystkich złomów, wywrotów, posuszu oraz drzew opanowanych przez szkodniki. Tak pielęgnowany las dorasta do wieku dojrzałości rębnej (szczyt kariery zawodowej).



„Nie dziw więc, że od leśnika tak obszernej i wielostronnej wymaga się wiedzy; do rąk jego bowiem przywiązany jest dobrobyt krajów, pomyślność lub przekleństwo całych pokoleń". Strzelecki, 1874





W bezpośrednim sąsiedztwie miasta Czarna Białostocka są lub będą prowadzone w najbliższym czasie prace z zagospodarowania lasu (dotyczy roku 2014):



1.Okolice zalewu Czapielówka:
- prace zrębowe – zrąb zupełny;
- prace pielęgnacyjne w drzewostanach młodszych tzw. trzebieże wczesne (TW) i w drzewostanie starszym tzw. trzebieże późne (TP);
- prace pielęgnacyjne w uprawach, czyli wykaszanie chwastów i ograniczanie wzrostu gatunków niepożądanych w przyszłym składzie drzewostanu poprzez łamanie;
- prace pielęgnacyjne w młodnikach, czyli czyszczenia późne (CP)

2. Okolice osiedla ,,Pierekały" (ul. Świerkowa):
- prace pielęgnacyjne w młodnikach, czyli czyszczenia późne (CP);

3. Okolice ul. Fabrycznej i ul. Wrzosowej:
- zabiegi pielęgnacyjne w uprawach leśnych i CW;

4. Okolice osiedla ,,Zielonego"
- prace związane z wycinką drzew na powierzchni zrębowej – rębnia złożona;

5. Teren za ogródkami działkowymi przyległy do ul. Orzeszkowej
- zabiegi pielęgnacyjne w uprawach leśnych i czyszczenia wczesne (CW);
- prace związane z wycinką drzew w cięciach pielęgnacyjnych młodników, czyli czyszczenia późne (CP);
- prace związane z wycinką drzew i zrywką drewna w cięciach sanitarnych i trzebieżach późnych (TP);

6. Teren przy cmentarzu prawosławnym na osiedlu ,,Buksztel"
- zabiegi pielęgnacyjne w uprawach leśnych
- prace związane z wycinką drzew w cięciach pielęgnacyjnych młodników (czyszczenia późne CP),
- prace związane z wycinką drzew i zrywką drewna w cięciach sanitarnych i trzebieżach późnych - TP



We wszystkich tych lokalizacjach mogą wystąpić prace związane z wycinką i zrywką drewna w cięciach sanitarnych.